In september 2020 verschijnt het eerste deel van de GESCHIEDENIS VAN MALDEGEM. Vanaf kan u voorintekenen. Lees verder Eerste deel Geschiedenis van Maldegem klaar
Niets of mieseere: Erfgoed Aalter duikt 2020 in
Toeval bestaat niet… of toch? Het eerste nummer van de tweede jaargang van Erfgoed Aalter is nog volop voorbereid kort na de jaarwisseling. Vol enthousiasme werd aan het nieuwe nummer begonnen: het was toen reeds duidelijk dat er voor elk wat wils was.
 |
| De middenfoto van Erfgoed Aalter 2020,1: Keltenlaan (1967), met woningen in opbouw van de ‘meestergasten’ van Bekaert. |
De redactie blikt vooruit naar de herdenking van het begin van de Tweede Wereldoorlog in mei 1940, nu 80 jaar geleden. Een merkwaardig verhaal over het oorlogsvliegveld in Aalter en een verwijzing naar de hevige strijd in Knesselare zetten dat in de verf. Er werd in oude kaarten, foto’s en archieven gezocht om meer te vertellen over een bijzondere hoeve in St.-Maria-Aalter, over een dorpsfiguur uit Lotenhulle en over een misdaad uit de zomer van 1865 in Poeke.
Nog meer foto’s zijn te zien in een bijdrage over fotografie in Knesselare. Een auteur dook in het dorpsleven van Ursel van enkele decennia geleden en bij de voetbalvrienden van Aalter-Brug vinden de lezers ongetwijfeld nog een paar oude bekenden terug. De rubrieken over dialect (‘aaktepuit’), het verhaal over een vergeten voorwerp (‘schrijftoestellen’) en een luimige afsluiter met de in afleveringen gepubliceerde geschiedenis van De Bels uit Bellem (deze keer in gevecht met een rund) ronden het geheel mooi af.
En dan is er nog iets, en dat brengt ons terug bij het begin van dit stuk: toeval bestaat niet…(?) In de dialectrubriek heeft dialectkenner Erik Wille het over winterse ziekten. “Wanneer ons eerste nummer van 2020 verschijnt, zijn de ergste winterse toestanden hopelijk achter de rug.” Helaas, wie kon in januari ook maar dromen wat er de weken daarop nog zou gebeuren? Een verschrikkelijke ziekte is in een mum van tijd de wereld rond gesneld en heeft het leven grondig veranderd. De in het stuk beschreven remedies tegen die vervelende vaollij’ (verkhoudheid) zijn van geen tel in tijden waarin een besmettelijke longkwaal met de grove middelen te lijf moeten worden gaan. De ‘zieëm’ en de ‘vliendersirobe’ zijn niet meer de aangewezen middelen. Het toont pijnlijk aan hoe (en hoe vlug) de tijden wel zijn veranderd…
“‘t En ès hier niets of mieseere,” schrijft prof. dr. Chris De Wulf in tempore non suspecto in de aansluitende taalkunde rubriek. “Hier is niets dan miserie.” Het pas verschenen eerste nummer van Erfgoed Aalter 2020 doet ons alvast even die mieseere vergeten, brengt ons terug naar betere tijden in het verleden, en waarachtig ook betere tijden in de toekomst.
O ja, misschien nog dit: de in de Telex-rubriek aangekondigde activiteit voor Erfgoeddag (25 april 2020) is intussen uitgesteld…
Nog geen abonnement? Voor 15 euro ontvangt u de jaargang 2020 van Erfgoed Aalter. Meer info op www.erfgoedaalter.be of via erfgoed.aalter@gmail.com
Erfgoed Aalter blikt tevreden terug op vliegende start
Erfgoed Aalter is sedert 2019 een feit! Na 41 jaar gewaardeerde werking transformeerde de Heemkundige Kring Arthur Verhoustraete Aalter tot een nieuwe erfgoedvereniging.
Zo wordt het verleden, de geschiedenis en het erfgoed van de fusiegemeente Aalter en haar woonkernen (Aalter-Brug, Bellem, Knesselare, Lotenhulle, Poeke, Sint-Maria-Aalter, Ursel) levendig gehouden en wordt dit kenbaar gemaakt langs een vernieuwd tijdschrift.
Het “boekske” is ondertussen in 2019 reeds viermaal verschenen, telkens op 36 pagina’s. Uiterlijk valt de gloednieuwe lay-out en professionele vormgeving op (de vereniging ging hiervoor in zee met de Zetterij uit Eeklo). Het formaat werd uitvergroot en aangepast aan de actuele norm. Drukkerij Perka staat garant voor een verzorgde weergave, verpakking onder folie en verzending per post.
De vereniging kan rekenen op een 20-tal al of niet vaste medewerkers, naast een aantal gastschrijvers. Hierbij dient aangestipt dat de redactieraad probeert om in ieder nummer alle deelgemeenten aan bod te laten komen.
De gevarieerde keuze en de uitwerking van de leesbare verhalen, afgewisseld met meer diepgaande artikels en gestoffeerd met talrijke foto’s, zetten blijkbaar aan tot lezen.
De nieuwe periodiek genoot een geweldig onthaal. Het beste bewijs hiervan is een verdubbeling van het aantal abonnees. Het ledenbestand 2019 klokte af op 658 abonnementen.
Het bestuur is er echter van overtuigd dat dit op een inwonersaantal van bijna 30.000 nog beter kan. De vereniging genoot bij de doorstart tevens de waardering en steun van het gemeentebestuur.
Abonneren op het tijdschrift kan aan de volgende voorwaarden:
Voor de prijs hoeft u het zeker niet te laten …
Jaarabonnement: € 15 (4 nummers)
Rekening ERFGOED AALTER: BE02 4426 5943 6140
(vermelding ‘abonnement 2020’)
Of contact via erfgoed.aalter@gmail.com
Andere vormen van lidmaatschap:
Steunend lid 2020
Leden die 25 euro of meer betalen, worden opgenomen in de lijst met steunende leden die in het zomernummer wordt afgedrukt. Graag signaleren wanneer u anoniem wenst te blijven.
Cadeautip 2020
Op zoek naar een geschenk voor een verjaardag of een tip voor een vader- of moederdag ?
Geef een abonnement op Erfgoed Aalter cadeau!
Het eerstvolgende nummer van jaargang 2020 verschijnt eind maart.
De nummers van 2019 zijn nog te verkrijgen, zolang de (beperkte) voorraad strekt.
Als u 15,- Euro stort met duidelijke vermelding “abonnement 2019” kan u de 4 nummers afhalen op onderstaand adres van het secretariaat (graag na een telefonisch seintje) of worden ze u op een andere manier bezorgd.
Voor de nieuwe nummers vermeldt u “abonnement 2020“. Die worden u per post opgestuurd.
Patriek Vanlaere
Secretariaat: ERFGOED AALTER
Brugstraat 116, 9880 Aalter
09 374 41 07 – 0477/47.47.28
Wetenschappers over 5000 jaar Woestijne
Donderdag 6 februari 2020 stelde Onroerend Erfgoed Vlaanderen i.s.m. Veneco en het gemeentebestuur Aalter en nog enkele partners een nieuwe publicatie voor over het gebied Woestijne, Aalter-Brug. Het boek biedt een synthese van vele jaren archeologisch onderzoek. Heel wat auteurs, elk specialisten in hun vakdomein, werkten aan dit boek mee. Ze behandelen samen een periode die meer dan 5000 jaar beslaat en dat is op zich vrij uniek.
In haar inleiding op de boekvoorstelling omschreef Herlinde Trenson, schepen van Cultuur van Aalter, het belang dat het bestuur steeds heeft gehecht aan het archeologisch onderzoek. Sinds 2018 is Aalter aangesloten bij de IOD (Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst) Meetjesland, een samenwerking tussen Comeet, Regionaal Landschap Meetjesland en Veneco. Deze dienst ontwikkelt een dienstverlening rond landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie, en onderstreept de ambities van Aalter en het Meetjesland om ook in de toekomst te waken over het kwetsbare archeologische bodemarchief.
De inhoudelijke voorstelling van het boek vond plaats door Koen De Groote (Onroerend Erfgoed Vlaanderen), die de niet te onderschatten taak op zich heeft genomen de vele onderzoeksresultaten en de ideeën en inzichten van al die auteurs in een vloeiend geheeld samen te brengen. Met grote zekerheid kan worden gesteld dat Woestijne lange tijd een plek was waar zich grafmonumenten bevonden. Eeuwenlang liep er ook een weg langs, in de Romeinse tijd wellicht onderdeel van een andere verbinding.
Kasteel
In de middeleeuwse periode (vanaf de 11de eeuw) was er wat ontginning, kwam er ook een (later tot op de grond afgebroken) kasteel dat wellicht vooral als jachtslot in gebruik was. In de 17de en de 18de eeuw vond er wellicht militaire activiteit plaats rond het steeds belangrijker wordende kanaal Gent-Brugge.
In zijn slotwoord zwaaide Matthias Diependaele (Vlaams minister van Financiën en Begroting, Wonen en Onroerend Erfgoed) met heel wat lof voor het geleverde werk. Hij eindigde met een grapje door aan te geven dat het misschien een suggestie is voor het bestuur om het middeleeuws kasteel terug op te bouwen.
Het boek K. DE GROOTE & M. VAN DE VIJVER (Red.), Aalter Woestijne. Een geschiedenis van meer dan 500 jaar (ISBN 978 94 929 4483 2, 420 blz.) is een uitgave van Onroerend Erfgoed en is gratis te downloaden in het Open Archief: https://oar.onroerenderfgoed.be/item/5429 In het tijdschrift Erfgoed Aalter verschijnt later op dit jaar een meer uitgebreide bespreking.
Erfgoed rondt eerste jaar netjes af met vierde nummer
Net voor de jaarwisseling 2019-2020 verscheen het vierde nummer van het tijdschrift Erfgoed Aalter. De redactie is er andermaal in geslaagd om een evenwichtig nummer samen te stellen met aandacht voor alle deelkernen van de fusiegemeente Aalter. De lezers krijgen tegelijk een thematisch gevarieerde publicatie voorgeschoteld. Lees verder Erfgoed rondt eerste jaar netjes af met vierde nummer
Eerst jaar Erfgoed Aalter netjes afgerond
Met de publicatie van het vierde nummer van Erfgoed Aalter is het eerste werkjaar afgerond. Meer hierover in een ander bericht. Ondertussen mag ook de eerste Algemene Vergadering van Erfgoed Aalter zonder meer een voltreffer worden genoemd. Op vrijdagavond 13 december 2019 daagden ruim 100 belangstellenden op in zaal Pax in Aalter voor de projectie van een docufilm over de oorlogsvliegvelden van Aalter en Ursel.
De film is het werk van Danny Maenhaut. De man is een bezige bij, reeds jarenlang actief in het verenigingsleven en gepassioneerd door de geschiedenis van deze stukjes lokaal militair erfgoed. Na een jarenlange zoektocht bracht hij heel wat materiaal bij elkaar. Na urenlang geduldige montage en na het opnemen van getuigenissen uit de eerste hand bracht Maenhaut dit bij elkaar in een film die iets meer dan een uur duurt.
De maker wees alvast ook op het belang van deze vliegvelden voor de militaire handelingen. Van op het vliegveld Aalter vertrokken in mei 1940 de machines die de Duitse opmars probeerden te stoppen met bombardementen op enkele strategische plaatsen (o.a. bruggen). Op het einde van de oorlog was het Urselse vliegveld de uitvalsbasis voor de geallieerde luchtmachteenheden die steun boden bij de hevige strijd om Walcheren.
Maenhaut integreert in zijn historisch verhaal beelden van de weinige restanten die nu nog te zien zijn in de streek. Hij geeft daarmee de aanzet om zelf in het landschap op verkenning te gaan. Dankzij zijn passie bewaart hij zo een stukje van het recente verleden. Het is goed dat hij dit kan delen met een toch wel breed geïnteresseerd publiek.
Erfgoed Aalter vindt het als vereniging belangrijk dat mensen elkaar ontmoeten en met elkaar in contact komen. Ook in dat opzicht kon deze avond meer dan geslaagd worden genoemd. Erfgoedliefhebbers uit Aalter maar ook van daarbuiten wisselden verhalen en anekdotes uit, over de vliegveld, over de oorlogsjaren maar ook over heel wat andere onderwerpen.
De promotiestand kreeg ruime aandacht. Ledenwerver Erik Wille kon andermaal enkele nieuwe namen noteren. De kaap van 650 leden is intussen in zicht na een jaar Erfgoed Aalter. Deze avond was bijgevolg een mooie kers op de taart voor de evaluatie van een jaar vrijwillige erfgoedwerking in het nieuwe Aalter.
* De film van Danny Maenhaut werd exclusief vertoond voor Erfgoed Aalter. Het is een persoonlijk werkstuk dat niet te koop is. Meer info over de oorlogsvliegvelden is terug te vinden in bijdragen van Roger Moelaert in Appeltjes van het Meetjesland en in het overzichtswerk van Cynrik De Decker.
Film over oorlogsvliegvelden Aalter en Ursel
Op vrijdag 13 december 2019 om 19.30 houdt Erfgoed Aalter in zaal Pax in Aalter voor het eerst een Algemene Vergadering. Ter gelegenheid hiervan vertoont Danny Maenhaut de filmmontage die hij heeft samengesteld over de vliegvelden die zich bij het begin van de Tweede Wereldoorlog bevonden in Aalter en Ursel.
De aanleg van dit vliegveld startte in oktober 1939 aan de zuidkant van het kanaal Gent-Brugge. In het kader van een eventuele Duitse aanval begon ook België zich te versterken. Door de werken aan het kanaal Gent-Brugge van de jaren voordien bevond zich op die plek een grote zandberg (150 meter op 100 meter en 4 meter hoog, volgens Roger Moelaert). In dit zand werden nissen uitgegraven waar vliegtuigen konden worden geparkeerd.
Op 14 januari 1940 landden voor het eerst twee vliegtuigen in Aalter. Zorgde de strenge winter van dat jaar voor een verrassing? Een van de vliegtuigen ging bij de landing over kop. Het leek wel een voorteken voor het verdere verloop van de militaire handelingen. Het vliegveld nr. 26 (zoals dat in militair jargon werd omschreven, de plaats moest geheim blijven) fungeerde eerst als reservevliegveld. De overrompeling door de Duitse invaller in de meidagen van 1940 bracht met zich mee dat vlugger dan gedacht het Aalterse ‘vliegplein’ een belangrijke rol kreeg toebedeeld.
Roger Moelaert, die de activiteiten uitgebreid bestudeerde, aarzelde zelfs niet om dit voor deze campagne “het voornaamste oorlogsvliegveld” te noemen en motiveerde als volgt: “Als een werkelijk operationele basis was dit terrein het langst in gebruik (9 dagen). Hier zijn het grootste aantal toestellen ’t zij voor een verkenningsopdracht (18) ’t zij voor de belangrijkste missie uit de meidagen – een bombardement op de bruggen van het Albertkanaal – opgestegen. Het kende een dicht bezetting, op zeker moment tot minstens vierendertig toestellen.”
Dit ontging de vijand niet. Op 18 mei ’s ochtends verscheen een Duitse formatie bommenwerpers. Vliegtuigen werd vernield en manschappen gedood. De Aalterse rijkswachtkazerne brandde volledig uit. Aalter maakte van dichtbij kennis met de oorlogsgruwel. Vliegveld nr. 26 was verloren.
Op gelijkaardige wijze (graspiste met versterkingen) was in Ursel een militair vliegveld aangelegd vanwaar verkenningsvluchten vertrokken. Twee dagen na het bombardement diende kwam ook vliegveld Ursel onder de Duitse bommen te liggen. Toen de Duitsers de regio binnenkwamen namen zij Ursel terug in gebruik. Meer dan Aalter werd Ursel belangrijk voor de As-mogendheden. In het najaar 1940 kwamen er Italiaanse troepen. Begin 1941 kwamen er terug Duitse vliegtuigen en dit bleef zo tot in september 1944 de geallieerden de bovenhand kregen. Vliegveld Ursel kwam in handen van de Britse Royal Air Force en kreeg een nieuwe naam (B-67). Halfweg de jaren 1950 verdween het vliegveld en kwam er in Ursel op een andere locatie een NAVO-vliegveld.
(Bronnen: R. MOELAERT, Het oorlogsvliegveld nr. 26 “Aalter” in Appeltjes van het Meetjesland, 1988 (39), p. 100-167. Zie ook C. DE DECKER, Vleugels boven het Meetjesland, Eeklo, 2006. In 2020 verschijnt in Erfgoed Aalter een uitgebreid artikel van Erik Wille die op zoek ging naar Albert Van Woensel, die gelegerd was op het vliegveld Aalter bij het begin van de Tweede Wereldoorlog.)
Praktisch: Algemene Vergadering Erfgoed Aalter – 13 december 2019 – Zaal Pax – 19.30 u – Gratis toegang.
Derde nummer Erfgoed Aalter verschenen (september 2019)
Eind september 2019 verscheen het derde nummer van Erfgoed Aalter. Het bestuur van de erfgoedvereniging van de fusiegemeente Aalter verheugt zich intussen op meer dan 600 abonnees. Ook aan dit nummer is hard geschaafd en gevijld: het is immers niet evident om op 34 bladzijden alle dorpskernen van Aalter aan bod te laten komen. Bovendien streeft Erfgoed Aalter naar een evenwicht tussen leesbare tekst en veel beeld, een uitgangspunt dat duidelijk soms wat puzzelwerk vraagt. Het nummer valt volop in de periode met kermissen in de verschillende dorpskernen en dat thema zet de redactie graag in de kijker op de openingspagina.
 |
| Detail uit de prachtige middenfoto van Erfgoed Aalter, 2019, 3. Waterfeesten Bellem, 1912 (verzameling H. De Clercq). Deelnemers springen van de brug in het water. |
75 jaar geleden werd België bevrijd van de Duitse troepen en binnenkort 80 jaar geleden (mei 1940) overrompelden diezelfde legers het land. Dit geeft aanleiding tot heel wat herdenking en herinnering. Erfgoed Aalter brengt in dit nummer het verhaal van de Poolse Sherman-tanks die Aalter bevrijdden en staat ook stil bij een herdenkingsplechtigheid in Aalter-Brug (50 jaar geleden) waar de legendarische Generaal Maczek en vele ander Poolse veteranen op aanwezig waren. Gekoppeld aan de straatnaam Eerste-Poolse Pantserdivisiestraat is dit meteen de lancering van de nieuwe rubriek straatnaam.
Een interessant historisch verhaal komt uit de periode net voor die oorlog. In het voorjaar van 1930 (België vierde het honderdjarig bestaan) deed zich een merkwaardig incident voor in Ursel. Kolonel baron Wahis was bij een doortocht van zijn regiment in Ursel niet gediend met de Vlaamsgezinde sentimenten. Het gevolg was een fikse rel die in de toenmalige pers de nodige aandacht kreeg. De bijdrage over deze twist bevat een aantal interessante en unieke illustraties uit het familiearchief van de auteur.
De rubriek Gebouw met verhaal richt zich op de gemeentelijke jongensschool in Lotenhulle. De site krijgt een nieuwe bestemming en dat is meteen de reden om nog een aantal hoogtepunten in de kijker te plaatsen. Ook gekoppeld aan een gebouw is het verhaal over de kerk van Poeke en meer bepaald over het ‘mirakel’ van Poeke (waarbij de bakstenen tijdens het bouwen bij nacht op miraculeuze wijze werden verplaatst). Eveneens in de sfeer van legende en overlevering situeert zich het verhaal over Flabbaert, de zogenaamde waterduivel uit Knesselare. Aan de basis van de legende ligt misschien wel een waar gebeurd feit, een liefdestwist uit 1617.
De rubriek Achteruitkijkspiegel is gewijd aan de lattenklievers van Maria-Aalter. Dit ambacht kwam recentelijk in de belangstelling en hier vindt de lezer een en ander nog eens op een rij. Twee andere vaste rubrieken zijn gerelateerd aan het dialect. De lezer krijgt een wetenschappelijk uitleg over het dialectwoord versloGerd (verwelkt, slap) en verneemt meer over de invloed van omringende dialecten op het Aalters-Knesselaars dialect. In de voorwerpenrubriek Wat is dat komt de schuimspaan aan bod.
Navraag leert dat in dit nummer helaas geen plaats was voor een vervolgaflevering van De Bels, maar de liefhebbers van dit verhaal komen in het volgende nummer zeker aan hun trekken. Bellem geniet wel de eer de mooie centerfoto te mogen aanleveren: een prachtig beeld van de waterfeesten aan het kanaal Gent-Brugge in 1912 (detail op deze blogpagina).
Uitsmijter na de Tour: De val van Marcel Buysse (1914)
De Tour zit erop. Met Egan Bernal hebben we mogelijks een winnaar voor jaren. Deelnemers uit eigen gemeente(n) waren er nauwelijks. We gaan eruit met een blik op een paar uitzonderingen die er toch een rol mochten spelen. In dit bericht met Marcel Buyse (Lotenhulle), in een volgende post met Jef Timmerman (Knesselare), knecht van drie wereldkampioenen. Lees verder Uitsmijter na de Tour: De val van Marcel Buysse (1914)
Tweede nummer Erfgoed Aalter is er!
Eind juni 2019 is het tweede nummer van Erfgoed Aalter van de persen gerold. De redactie heeft zich geëngageerd om in ieder nummer alle deelkernen van de nieuwe fusiegemeente Aalter aan bod te laten komen. En dat is in dit nummer ook het geval.
Het openingsartikel is gewijd aan de familie Bruggheman uit Ursel, meteen ook een aanleiding om een mooie aquarel van de gekende Villa Maria op te nemen.
Als u zich afvraagt hoe onze omgeving verandert, dan moet u beslist het stukje over Aalter-Brug bekijken. Verleden en heden worden er naast elkaar in beeld gebracht.
Branden konden in het verleden bijzonder zware gevolgen hebben. Dit was zeker het geval in droge zomerperiodes, zoals blijkt uit een verhaal uit St.-Maria-Aalter uit 1903. Een brokje cultuurgeschiedenis vindt de lezer terug in enkele historische gedichten die het landelijke Poeke in al zijn schoonheid bezingen.
Diverse media berichtten de voorbije maanden over de opmars van de wolf in West-Europa. Het dier is inderdaad niet zo vreemd aan onze streek. Ooit bestonden er zelfs heuse wolvenjagers, die betaald werden als ze de poot binnen brachten bij de overheid. Er is nog zo’n poot uit Knesselare bewaard en dat levert een mooi verhaal op.
Ook dialectliefhebbers komen terug aan hun trekken. De lezer verneemt meer over de juiste schrijfwijze en kan meteen oefenen met het woord ‘gekarnaoGeld’, dat uitvoerig wordt toegelicht.
In de vaste rubrieken is er aandacht voor Lotenhulle (centerfoto), Aalter (postkaart van de ‘gendarmerie’) en Bellem (vervolgaflevering De Bels). Tot slot kan de lezer even stil staan bij een mysterieus voorwerp uit het verleden.
De Aalterse rijkswachtkazerne kort na de bouw begin van de 20ste eeuw. Ook anno 2019 is het gebouw in de Brugstraat Aalter nog goed herkenbaar. Lees er meer over in Erfgoed Aalter 2.
Erfgoed Aalter nummer 2 valt begin juli bij de abonnees in de bus. Het goede nieuws is intussen dat deze groep lezers flink is gegroeid. Na een intense wervingscampagne is de kaap van 600 abonnees in zicht. De inwoners van het nieuwe Aalter zijn duidelijk geïnteresseerd in het verleden en erfgoed van hun nieuwe gemeente. Wij wensen de lezers veel leesplezier toe tijdens de zomerse dagen.
PS Abonnee worden kan nog steeds. Wie nu intekent krijgt ook nog het eerste nummer bezorgd! Contactgegevens: zie elders op deze site
