Er was eens …
… de Aalterse Studiegroep voor Folklore (ASFO) die in 1979 en de daaropvolgende jaren ‘Volkse kinderspelen uit Groot-Aalter’ verzamelde. In zeven tijdschriftjes werden de spelregels van tientallen kinderspelen opgetekend met de bedoeling ze de jeugd (opnieuw) te leren spelen. Het ging in de meeste gevallen over eenvoudige volkse spelen met of zonder materiaal die aan het verdwijnen waren en thuis, bij de jeugdbewegingen en op de speelplaatsen van onze (lagere) scholen niet meer beoefend werden.
1979 was ‘Het Jaar van het Kind’. Daarom trachtte de studiegroep zijn steentje bij te dragen door de spelen met hun reglementen aan te bieden.
Toen al stond in de inleiding van het eerste nummertje: ‘In verband met spel en speelgoed trof onze werkgroep het feit dat veel gesofistikeerd speelgoed van vandaag het echte spelen uitsluit ten koste van de vele volkse kinderspelen van eigen bodem die heel vlug aan het verdwijnen zijn’ en ‘Door opzoeken, beschrijven en verspreiden van onze volkse kinderspelen kunnen wij misschien hun definitieve verdwijning verhinderen. Maar het is vooral de bedoeling ze speelklaar onze kinderen aan te bieden om ze te laten spelen.’ Na een drietal jaren echter viel door omstandigheden de werking stil.
En 27 jaar later …
… worden de opgetekende kinderspelen, aangevuld met de oogst van de daaropvolgend jaren, in een handige map uitgegeven door het Dialectgenootschap Zuidwest-Meetjesland.
Eind goed, al goed? Neen, want dit is zeker geen volledige uitgave. Daarom is ook gekozen voor een map-systeem dat verdere aanvulling mogelijk maakt.
Traditie is het sleutelwoord voor mensen die met dialect, heemkunde, geschiedenis, volksmuziek, volksverhalen, … kortom met ons erfgoed bezig zijn. Het dialectgenootschap is op de eerste plaats geïnteresseerd in de veel dialectwoorden die in de kinderspelen voorkomen, maar al die opgesomde ‘erfgoederen’ zijn onvermijdelijk met elkaar verweven. Daarom is het publiceren, het bewaren voor het nageslacht, dan ook mooi meegenomen.
Over het feit dat het spel een sociale, creatieve, motoriek-bevorderd en opvoedend is, zullen we het hier niet hebben. Het is misschien wat ‘kinderlijk’ te denken dat die spelen in de huidige tijd weer zullen gespeeld worden op onze speelplaatsen en bij onze jeugdbewegingen, maar het zit toch nog altijd een beetje in ons achterhoofd.
Want in de 21ste eeuw wordt nog steeds geschreven: ‘De materiële en commerciële omringing van de kinderen (de volwassenen struikelen over hun speelgoed, staan verstomd bij hun gadgets, kijken verweesd naar hun computerspelletjes, worden verdoofd door hun klankinstallaties en opgefokte motoren), draagt dag na dag bij aan hun fixatie op het hebben.
Alleen de school is vandaag nog onafhankelijk genoeg om andere dan de waarden van afnemer, consument en speler aan te brengen.’
(V.V.L. Vereniging Vlaamse Leerkrachten, Ideeën – nov/dec 2004).
Het Dialectgenootschap Zuidwest-Meetjesland dankt bijzonder hartelijk de vele medewerkers die in het verleden het samenstellen van deze map mogelijk hebben gemaakt.
En de jeugd die ons zo nauw aan het hart ligt, roepen wij toe: SPELEN MAAR!
En in 2024 …
… nemen we voor de derde keer de draad weer op. Dat dit zo lang duurde heeft natuurlijk een aantal redenen, maar de voornaamste is dat het dialectgenootschap al die jaren intensief bezig is geweest met de voorbereidingen, het samenstellen en het uitbrengen van het Dialectwoordenboek Zuidwest-Meetjesland en omstreken (2013) en het Dialectregister Zuidwest-Meetjesland en omstreken (2022).
Een belangrijke reden is ook de manier van uitgeven. Geïnteresseerden die zich in 2006 een map aanschaften, hadden een erg luxueuze uitgave in handen. Het bijdrukken van spelen op hetzelfde formaat en kwaliteitspapier zou vandaag veel te duur uitvallen.
Een andere reden is dat de dialectwoorden bij de kinderspelen (uitgave 2006) in schrijfwijze aangepast zijn volgens de spellinggids vastgelegd in het Dialectwoordenboek Zuidwest-Meetjesland (p. 26 – 29).
We kozen dus voor een andere optie. Op geregelde tijdstippen zal u op deze pagina de vroeger verschenen en aanvullende spelen op genummerd A4-formaat aantreffen.
Op die manier stellen we ze gratis ter beschikking. Aan u om ze eventueel af te drukken en zelf in een map te plaatsen en aan te vullen.
Colofon
Volkse kinderspelen uit het Meetjesland is een uitgave van het Dialectgenootschap Zuidwest-Meetjesland.
Het genootschap is een studiegroep die het dialect verzamelt en bestudeert van Zuidwest-Meetjesland: Aalter, Aalter-Brug, Bellem, Knesselare, Lotenhulle, Poeke, Sint-Maria-Aalter en Ursel.
De oorspronkelijk samenstellers waren Kathy Daeninck (taaladvies, logistiek, administratie), Etiënne Van Eeghem (foto’s en fotobewerkingen), Carlos Dekeyerel (lay-out), Erik Wille (concept en eindredactie).
Bronnen
‘Aaltersch’ (1943) – Jozef De Donker
‘Volkse kinderspelen uit Groot-Aalter’ (1979 – 1981) 7 nummers
Foto’s Huis van Alijn – Gent
Eigen opzoekwerk via scholen en veldwerk bij de inwoners uit onze dialectregio.
